Σε συνέχεια της παρέμβασής μας, στη συνεδρίαση του περιφερειακού συμβουλίου, που πραγματοποιήθηκε στις 24 Αυγούστου 2021, στα Λουτρά Αιδηψού, καταθέτουμε τη συμβολή μας για την επόμενη μέρα, των καταστροφικών πυρκαγιών στη βόρεια Εύβοια.
Συγκεκριμένα προτείνουμε τα εξής:
- Να απαγορευτεί κάθε αλλαγή χρήσης γης, μέχρι να ολοκληρωθεί κατά προτεραιότητα ο χωρικός και πολεοδομικός σχεδιασμός στις περιοχές αυτές, (τοπικά χωρικά σχέδια, δασικοί χάρτες, κτηματολόγιο). Να αποτραπεί κάθε είδος παρασιτικής λογικής.
- Άμεσα αντιπλημμυρικά έργα – αποκατάσταση υποδομών.
Η γεωμορφολογική πραγματικότητα της βόρειας Εύβοιας καθιστούν τις περιοχές ιδιαίτερα ευάλωτες σε τυχόν πλημμυρικά φαινόμενα. Ειδικότερα θα πρέπει να καθαριστούν και να διανοιχθούν οι κοίτες και να υπάρξουν οι απαιτούμενες εγκαταστάσεις συγκράτησης υδάτων, και φερτών υλικών / βράχων.
- Να αξιοποιηθεί έστω και τώρα το πόρισμα Γκολντάμερ, για την αντιμετώπιση των πυρκαγιών, με έμφαση στην πρόληψη και τη διαχείριση των δασικών οικοσυστημάτων, με την ενεργό συμμετοχή της τοπικής κοινωνίας.
- Να ανασχεδιασθεί η κατεύθυνση των πόρων του Ταμείου Ανάκαμψης και του νέου ΕΣΠΑ, προκειμένου να χρηματοδοτηθεί το Εθνικό Σχέδιο Αντιμετώπισης της Κλιματικής Αλλαγής και τα Τοπικά Σχέδια ανασυγκρότησης της Βόρειας Εύβοιας αλλά και των άλλων περιοχών που έχουν πληγεί.
- 100% διατήρηση του τεκμαρτού αγροτικού εισοδήματος για τους πληγέντες, στα επόμενα τουλάχιστον 5 χρόνια.
- 100% αποζημίωση στο έγγειο, ζωικό και μελισσοκομικό κεφάλαιο, τις υποδομές και τα μηχανήματα, τόσο για τους κατά κύριο όσο και για τους μη κατά κύριο επάγγελμα αγρότες – κατοίκους των πληγεισών περιοχών.
- Ενίσχυση των συλλογικών σχημάτων των παραγωγών, με εγγυημένη ρευστότητα ώστε να συνδράμουν τα μέλη τους.
- Να εκπονηθούν Τοπικά Αναπτυξιακά Σχέδια για την Ανασυγκρότηση και Ανάπτυξη των περιοχών της βόρειας Εύβοιας που έχουν πληγεί, με ιδιαίτερη έμφαση στο τοπικό παραγωγικό μοντέλο και ειδική μέριμνα για τη συγκράτηση του πληθυσμού και ιδιαίτερα των νέων στις περιοχές αυτές.
Βασικές προϋποθέσεις για την επιτυχή εφαρμογή των Τοπικών Αναπτυξιακών Προγραμμάτων είναι η υλοποίηση ευρύτερων πολιτικών προσαρμογής στην κλιματική κρίση, προστασίας του περιβάλλοντος και ολοκλήρωσης του χωρικού και χωροταξικού σχεδιασμού της χώρας, βασισμένες στην επιστημονική γνώση με συνέπεια και συνέχεια σε μεσομακροπρόθεσμο ορίζοντα και ευρύτατη αποδοχή της κοινωνίας.
Το Τοπικό Αναπτυξιακό Πρόγραμμα της Β. Εύβοιας, πρέπει να βασίζεται στις εξής αρχές:
- Να αποτελεί προϊόν ευρύτατου δημοκρατικού διαλόγου και αποδοχής από την τοπική κοινωνία. Δεν χωρούν εδώ προσχηματικές διαδικασίες δήθεν διαβούλευσης, όπως αυτές που έκανε η κυβέρνηση για το Ταμείο Ανάκαμψης. Η τοπική κοινωνία πρέπει να είναι συνδιαμορφωτής του Προγράμματος (μαζί με το κεντρικό κράτος), ώστε στη συνέχεια, με την ενεργό συμμετοχή της, να υλοποιηθεί με επιτυχία το Πρόγραμμα.
- Το Πρόγραμμα πρέπει να είναι συμπεριληπτικό και να περιλαμβάνει στους ωφελούμενους το σύνολο της κοινωνίας.
Η παραγωγική ανασυγκρότηση του τόπου πρέπει να είναι δίκαιη αλλιώς δεν θα είναι διατηρήσιμη και τελικά εφικτή. Η κοινωνική συνοχή είναι αναγκαία προϋπόθεση υλοποίησης του προγράμματος. Πρέπει να ακολουθηθούν πολιτικές όπου οι δημόσιες επενδύσεις και ο κεντρικός σχεδιασμός θα δίνουν τον τόνο εξασφαλίζοντας δίκαιη κατανομή του οφέλους. Ο ιδιωτικός τομέας θα δρα συμπληρωματικά, ενισχυτικά, πολλαπλασιαστικά και σε απόλυτη ευθυγράμμιση με τις δημόσιες πολιτικές και το δημόσιο συμφέρον.
- Το πρόγραμμα πρέπει να διαπνέεται από μια ολιστική προσέγγιση για την προστασία του περιβάλλοντος και τη βιώσιμη ένταξη των οικονομικών δραστηριοτήτων, μέσα στους δεδομένους περιορισμούς αλλά και τις δυνατότητες αξιοποίησης των τοπικών οικοσυστημάτων, όπως αυτά έχουν διαμορφωθεί μετά τις καταστροφές αλλά και με βάση την προοπτική φυσικής ή υποβοηθούμενης αναγέννησής τους.
Με άλλα λόγια, το μέλλον των τοπικών κοινωνιών είναι άρρηκτα συνδεδεμένο με το μέλλον των τοπικών οικοσυστημάτων και του περιβάλλοντος. Αυτό το μέλλον μπορεί να χτιστεί βήμα, βήμα. Ο άνθρωπος θα διασφαλίσει τις αναγκαίες προϋποθέσεις αναγέννησης του περιβάλλοντος από το οποίο θα ωφεληθεί μεσομακροπρόθεσμα, με βιώσιμο και διατηρήσιμο τρόπο.
Λογικές «εκμετάλλευσης» του καμένου χώρου με τον γνωστό παλιό τρόπο, πάνω στην αναμπουμπούλα της καταστροφής, πρέπει επιτέλους να σταματήσουν.
Η βόρεια Εύβοια μπορεί να αποτελέσει ένα παράδειγμα ανασυγκρότησης, για όλη τη χώρα. Ένα νέο παράδειγμα δίκαιης και βιώσιμης ανάπτυξης.
Βασικοί στόχοι και προτεραιότητες του τοπικού αναπτυξιακού προγράμματος:
- Το πρόγραμμα οφείλει να αντιμετωπίσει ολιστικά και ενιαία, τη βιωσιμότητα και ανθεκτικότητα των δασών, των αγροτικών περιοχών, της αγροτοκτηνοτροφικής παραγωγής και των οικισμών της υπαίθρου, με κεντρική ιδέα την επανακατοίκηση της υπαίθρου, δηλαδή την ενίσχυση των υφιστάμενων κατοίκων και την πριμοδότηση της επιστροφής των νέων στις αγροτικές περιοχές.
- Οι νέοι και οι νέες θα προστατέψουν τον φυσικό πλούτο και θα ωφεληθούν από αυτόν εγκαθιστώντας μια νέα βιώσιμη σχέση με το περιβάλλον. Βασικά μέσα για την επίτευξη αυτού του στόχου είναι η πολιτική για την αξιοποίηση της σχολάζουσας αγροτικής γης (δημόσιας και ιδιωτικής), η ανθεκτική γεωργία, με στροφή στην ποιότητα των αγροτικών προϊόντων, η σύνδεσή της αγροτικής ανάπτυξης με την μεταποίηση και την τουριστική δραστηριότητα, η ψηφιακή και καινοτόμα οργάνωση της παραγωγής κλπ.
Η επανακατοίκηση της υπαίθρου στην περίπτωση της Βόρειας Εύβοιας πρέπει να συνδεθεί κυρίως με την προσωρινή ή και μόνιμη απασχόληση μεγάλου μέρους του πληθυσμού στις διαδικασίες και στα έργα αποκατάστασης των υποδομών και του φυσικού περιβάλλοντος και κυρίως του δασικού οικοσυστήματος, μέχρις ότου με τη σειρά το περιβάλλον, αναγεννημένο, επιστρέψει στην κοινωνία μέρος του φυσικού του πλούτου.
- Πρέπει να δημιουργηθούν νέες και καλές δουλειές, με έμφαση στους νέους και τις γυναίκες, τόσο σε υφιστάμενους τομείς οικονομικής δραστηριότητας όσο και σε νέους τομείς. Καινοτομία και επιστημονική γνώση στη βάση των τοπικών δυνατοτήτων μπορούν να δημιουργήσουν νέες ευκαιρίες απασχόλησης και ανάπτυξης.
Η συμμετοχή των πανεπιστημιακών ιδρυμάτων και των ερευνητικών κέντρων πρέπει επομένως να αποτελεί προτεραιότητα. Οι δημόσιες επενδύσεις και τα εθνικά και ευρωπαϊκά χρηματοδοτικά εργαλεία πρέπει να δώσουν ευκαιρίες και κίνητρα για νέες βιώσιμες οικονομικές δραστηριότητες.
- Ένας ακόμα τομέας με πολλές δυνατότητες για την περιοχή είναι αυτός της κυκλικής οικονομίας.
- Η κατάρτιση του πληθυσμού αποτελεί βασική προτεραιότητα για την ανάκαμψη της περιοχής. Πρέπει να οργανωθεί με διάγνωση αναγκών και διαθεσιμότητας του πληθυσμού (ακόμα και με προσωπικές συνεντεύξεις και συμβουλευτική για κάθε πληγέντα ξεχωριστά), υπό την εποπτεία δημόσιων εκπαιδευτικών ιδρυμάτων σε ότι αφορά το εκπαιδευτικό υλικό και την εκπαιδευτική διαδικασία, για να αποφευχθούν φαινόμενα διασπάθισης πόρων.
- Στο μεσοδιάστημα πρέπει να στηριχθεί το εισόδημα των πληγέντων έως 100% από το κράτος.
Πρέπει να προστατευθεί κάθε νοικοκυριό που έχει πληγεί με το Εισόδημα Έκτακτης Ανάγκης και με σύνολο παροχών σε είδος και χρήμα και δωρεάν υπηρεσιών, όπως το αναφέραμε και στη συνεδρίαση του περιφερειακού συμβουλίου, στην
- Βασική προτεραιότητα είναι η στήριξη του κοινωνικού κράτους στην πληγείσα περιοχή και η αποκατάσταση, συντήρηση και εκσυγχρονισμός των υποδομών με έμφαση στην υγεία, την παιδεία, τις περιβαλλοντικές υποδομές και τα δίκτυα μεταφορών, ενέργειας, ψηφιακά.
Πρέπει να υπάρξει γρήγορη και γενναία επιδότηση νέων θέσεων εργασίας σε επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στην περιοχή καθώς, η βόρεια Εύβοια κινδυνεύει με δημογραφικό αφανισμό. Πολλά χωριά εξαρτιόνταν πλήρως από το δάσος το οποίο κάηκε, με συνέπεια να κινδυνεύει με ποσοστά ανεργίας που θα φτάνουν ακόμα και το 100%. Η Πολιτεία πρέπει να σταθεί δίπλα στους πυρόπληκτους, ώστε να εξασφαλίζεται το εισόδημά τους.
Πρέπει, επίσης, να εισακουστούν τα αιτήματα των κατοίκων, όπως αναφέρονται στο ψήφισμα της κινητοποίησης στη Στροφυλιά στις 21.8.21
Στις προτάσεις αυτές των κατοίκων μπορούν να προστεθούν και οι εξής:
- Να εφαρμοσθούν οι μειωμένοι συντελεστές ΦΠΑ για τους δύο Δήμους της Β. Εύβοιας.
- Να δοθεί έως το Δεκέμβριο, παράταση για την υποβολή των φορολογικών δηλώσεων για το έτος 2020 για φυσικά και νομικά πρόσωπα που έχουν πληγεί άμεσα ή έμμεσα από τις πυρκαγιές.
Στον Πρωτογενή τομέα παραγωγής:
- Επέκταση του Προγράμματος «Στήριξη των Μικρών Νησιών του Αιγαίου Πελάγους» στον τομέα της Μελισσοκομίας και στην νήσο Εύβοια (Αριθ.απόφ.455/231690 ΦΕΚ 3546/Β’/27-8-20) με το ποσό ενίσχυσης των δώδεκα (12) ευρώ ανά κατεχόμενη κυψέλη.
- Επέκταση της εφαρμογής της δράσης 3.2 «Οικονομική στήριξη της νομαδικής μελισσοκομίας» σε δικαιούχους μελισσοκόμους που διατηρούν μελισσοκομική εκμετάλλευση με τριάντα (30) κατεχόμενες κυψέλες και όχι εκατόν δέκα (110) κατεχόμενες κυψέλες που ισχύει σήμερα (Αριθ.απόφ.138/102859 ΦΕΚ 1622/Β’/28-4-20).
- Δημιουργία μελισσοκομικών πάρκων.
- Δυνατότητα ένταξης στο νέο Πρόγραμμα «Νέοι Αγρότες» που θα προκηρυχθεί, σε όσους έχουν υποβάλει δήλωση ΟΣΔΕ έτους 2021, παρόλο που κάηκε η υφιστάμενη εκμετάλλευσή τους.
- Να γίνουν αναλύσεις εδαφών με την βοήθεια του ΕΛΓΟ-ΔΗΜΗΤΡΑ για νέες καλλιέργειες στον Πρωτογενή Τομέα.
- Διεύρυνση εφαρμογής του προγράμματος «Κοινωφελούς εργασίας» του ΟΑΕΔ στους Δήμους Μαντουδίου – Λίμνης – Αγίας Άννας και Ιστιαίας – Αιδηψού και στα Δασαρχεία, να προσλάβουν δασεργάτες – ρητινοκαλλιεργητές των πληγεισών περιοχών για μία πενταετία για εργασίες στα καμένα δάση. Αντίστοιχο πρόγραμμα είχε εφαρμοστεί την περίοδο 2001-2002 που είχαν κλείσει μεταλλευτικές εταιρίες της περιοχής.
Στον Τουρισμό και την Επιχειρηματικότητα.
Πρέπει να υπάρξουν κίνητρα δημιουργίας νέων επιχειρήσεων και στήριξης των υφιστάμενων που έχουν πληγεί, καθώς με αυτόν τον τρόπο θα δημιουργηθούν νέες θέσεις εργασίας και θα λειτουργήσει η ανασυγκρότηση σιγά σιγά της οικονομίας της περιοχής.
Ενδεικτική πρόταση θα μπορούσε να είναι η στήριξη των ιδιωτικών πρωτοβουλιών με ποσοστά ύψους 60% για μεγάλες επιχειρήσεις, 70% για μεσαίες και 80% για μικρές επιχειρήσεις.
Για να επιτευχθεί όμως στην πραγματικότητα η στήριξη της τουριστικής οικονομίας της Β. Εύβοιας απαιτείται ένα ειδικό σχέδιο τουριστικής ανάπτυξης της περιοχής, με χωροταξικό τουριστικό σχέδιο, προτάσεις ανάπτυξης τουριστικών δραστηριοτήτων, που ταιριάζουν στην περιοχή και προφανώς όπως αναφέρθηκε ανωτέρω σοβαρά κίνητρα για τις τουριστικές επενδύσεις. Να περιέλθει η Β. Εύβοια αλλά και το σύνολο του νησιού σε ειδικό υψηλό συντελεστή επιδότησης, για τουριστικές και ξενοδοχειακές επενδύσεις.
Πρέπει να εξεταστεί η μετατροπή της βιομηχανικής ζώνης του Μαντουδίου και η ίδρυση πιθανόν και άλλης στα όρια του δήμου Ιστιαίας – Αιδηψού σε επιχειρηματικές ζώνες με δημιουργία κινήτρων εγκατάστασης νέων επιχειρήσεων, με μειωμένους φορολογικούς συντελεστές για τα πρώτα 5 έτη και επιδότηση των επενδύσεων και χρηματοδοτήσεων από εθνικούς και κοινοτικούς πόρους για επιχειρήσεις που θα μετεγκατασταθούν ή θα ιδρυθούν στα όρια των δύο δήμων, σε τομείς τεχνολογίας, πράσινης ανάπτυξης – περιβάλλοντος και να υπάρξει επιδότηση νέων θέσεων εργασίας, για τις μεγάλες επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στην περιοχή, ώστε να συγκρατηθεί η νέα ανεργία.
Το απαρχαιωμένο και επικίνδυνο οδικό δίκτυο είναι ένα διαχρονικό πρόβλημα για όλον το νομό. Πρέπει επιτέλους να ξεκινήσει ο εκσυγχρονισμός της οδικής διασύνδεσης της Ευβοίας, αρχής γενομένης από τις υποσχέσεις του πρωθυπουργού από πέρσι το καλοκαίρι και την προηγούμενη καταστροφή, με την παράκαμψη Χαλκίδας – Νέας Αρτάκης – Ψαχνών. Ένα σημαντικό έργο που δεν εντάχθηκε στο Ταμείο Ανάκαμψης και το οποίο πρέπει μετά τον επανασχεδιασμό του χρηματοδοτικού εργαλείου να ενταχθεί.
Η εν λόγω παράκαμψη παρά τις εξαγγελίες έχει παραμείνει στα χαρτιά ενώ είναι ένα έργο εξέχουσας σημασίας που θα διευκολύνει και θα επιταχύνει την πρόσβαση από και προς τη βόρεια Εύβοια..
Ανάλογης σημασίας έργο αποτελεί ο βόρειος οδικός άξονας, που είναι απαραίτητος και αναγκαίος για την ανάπτυξη των πυρόπληκτων περιοχών. Για τον εν λόγω άξονα υπάρχουν μελέτες με δύο εναλλακτικά σενάρια χάραξης, με σήραγγες σε ορισμένα τμήματα. Αξίζει τον κόπο μια ιδιαίτερα προσεκτική προσέγγιση στην Κανδήλια οδό.
Εξίσου σημαντικά μικρότερα έργα που πρέπει να γίνουν είναι η παράκαμψη του Προκοπίου, η οποία πρέπει να υλοποιηθεί άμεσα, η παράκαμψη της Αγίας Άννας, η βελτίωση του οδικού δικτύου από την Αγία Άννα στο Πευκί και η παράκαμψη στον Βουτά.
Η μετατροπή του Κ.Υ. Ιστιαίας σε περιφερειακό νοσοκομείο θα ήταν σημαντική κίνηση για να νιώσει ασφαλής και να παραμείνει ο πληθυσμός στην περιοχή.
Καθοριστικό ρόλο μπορεί να παίξουν τα λιμάνια της Αιδηψού, της Λίμνης και του Μαντουδίου. Πύλες εισόδου σε κάποια από αυτά θα συνέβαλλαν στη θεαματική αύξηση του θρησκευτικού και πολιτιστικού τουρισμού.
Όλες οι παρεμβάσεις οφείλουν να διασφαλίσουν μια αειφόρο, δίκαιη και βιώσιμη ανάπτυξη της β. Εύβοιας, ενταγμένες σε ένα σαφές χρονοδιάγραμμα, που η υλοποίηση τους θα ξεκινήσει άμεσα και η πορεία τους θα ελέγχεται από τα θεσμικά συλλογικά όργανα της περιφέρειας και των δήμων, που επλήγησαν από την εγκληματική ολιγωρία και αδιαφορία του κράτους.
Με εκτίμηση.
Αναγνωστάκης Δημήτρης,
Ακριώτου Θεοδώρα, Λάμπου Σπύρος, Μελισσάρης Γιάννης,
Μπερμπερής Μωυσής, Παρασκευάς Δρόσος, Σκούρας Γιώργος.
